Geçmişteki Basit Artırılmış Gerçeklikten Günümüz Karma Gerçeklik Gözlüklerine Ve Sahada Yeni Kullanım Yöntemlerine Kısa Bir Bakış

 

Artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları uzun süredir hayatımızda yer alıyor. İlk başlarda salt eğlence ve havalı uygulamalar olarak hayatımıza giren bu yeni (ki artık çok da yeni sayılmaz) medyayı bu yazımda daha çok modern uygulamalar olarak ele alacağım. Yani 2000’li yılların ilk başından ve mobil cihazlar ile birlikte ortaya çıkan örneklerinden. Aslında 60’lar sonu ve 70’li yıllarda son derece deneysel uygulamalar yapıldı, ama onlar başka bir yazımızın konusu.

O Baldan Tatlı QR Kodlar

QR kodları kim sevmez, anlaşılmaz ve havalı dururlar. İçlerinde çok gizli bir bilgi saklar gibidirler. Perde arkasında ne var herkes çok merak eder.

Aslında ilk üretilen mobil AR uygulamaları, tam da QR kod diyemeyeceğimiz ama benzer basit bir yöntemi kullanıyordu. Görsel olarak ayırt edilmesi kolay siyah beyaz kare şeklinde görseller ile görece basit ve düşük çözünürlüğe sahip mobil cihaz kameralarının görseli tanıması ve takip edebilmesi sağlanıyordu.

Bu şekilde üretilmiş ilk modern AR uygulamalarından biri Nokia tarafından ilk akıllı telefon örneklerinde çalışacak şekilde geliştirildi. AR Tennis, 2005 yılında çıktığında 2 kişi bir masa etrafında karşılıklı bir tenis oyununu oynayabiliyorlardı.

AR Tennis (Nokia – 2005)

 

Yıllar geçtikçe benzer kamera takip sistemleri daha çok QR kodlar üzerinde çalışır hale geldi. Bugün imaj tanıma algoritmalarının gelişimi ile birlikte artık siyah beyaz ve ayırt edilmesi kolay görsellerin yanında renkli ve detaylı imajları da AR uygulamalarında etkin şekilde kullanabiliyoruz.

Uydu Takip Sistemleri, Gelişen Mobil Cihazlar, Modern Uygulamalar

Bildiğimiz anlamda ilk akıllı telefonların 2007 yılında hayatımıza girmesi ile birlikte AR uygulamalarında gözle görülür bir gelişim yaşandı. 3D modeller gelişti, yüzey takibi çok hızlandı, ve bu uygulamaların basit ve eğlenceli yazılımlardan hayatımıza etki edecek yazılımlara evrimi hızlandı. Artık telefonlar büyük ve renkli ekranlara sahipti, gerçek zamanlı olarak uydu konumlaması yapabiliyorlardı, harita uygulamaları ile entegre çalışabiliyorlardı. Bu gelişmeler bize yeni nesil AR uygulamaları ile döndü. Artık telefonunuz (veya tabletiniz) kamerası ile bir sokağı çektiğinizde gerçek zamanlı olarak o sokakta bulunan restoranları görebiliyor veya gökyüzündeki yıldızları çektiğiniz zaman hangi yıldız ve gezegene baktığınızı gerçek zamanlı görebiliyordunuz.

Layar AR App – 2009                                                                                                                                                Night Sky – 2011

 

Tabii bu gelişmeler oyun sektöründe hız kesmeden uygulandı. En ünlülerinden biri olarak Pokemon Go gösterilebilir. Aslen Ingress isimli 2013 yılının bir oyunu üzerine geliştirilen bu oyunda oyuncular sokak sokak telefonları ile gezip telefon kamerası ile pokemonları görüyor ve onlarla etkileşime giriyorlardı. AR dinamiklerinin iyi bir örneği olan bu uygulama; konum servislerinin, gelişmiş 3d grafiklerin, çoklu oyuncu sistematiklerinin ve imaj tanıma ve takip sistemlerinin iyi bir karma örneği olarak gösterilebilir.

Pokemon Go – 2016 (Ingress – 2012)

 

Neden telefon ekranını gözümüze asmayalım ki? (Eller Önemli)

Tüm bu gelişmelerin ışığında sanal gerçeklik (VR) hayatımıza fırtına gibi girdi. Yine aslen çok eski bir teknolojinin konusu olan bu teknolojiyi burada çok detaylı anlatmayacağım, ama bu gelişmenin nelere ilham verdiği önemli.

Google, 2013 yılında giyilebilir cihazlar kategorisinde önemli bir gelişmeye yol açacak Google Glass ürününü geliştirdi ve küçük adetlerde piyasaya çıkardı. Gelişmiş mobil çipler, transparan ekranlar ve kameraların birlikteliği ile bir AR ekranını artık gözümüzün önünde taşıyabiliyorduk. Sesli olarak kontrol edilen bu gözlük aslında normal bir gözlüğün yan tarafına küçük bir Android cihazı yerleştirmek ve bu görüntüyü bir gözümüz önüne küçücük bir ekrandan vermekten ibaretti. Kullanıcılar hem etrafı görüp hem de gerçekliğin üzerine sanal olarak bildirimler alabiliyorlardı. Aslında temel bir mobil AR yazılımından çok farkı olmayan bu teknoloji şüphesiz ki başka gelişmelerin yolunu açacaktı.

Google Glass – 2013

 

Google Glass ticari olarak çok başarılı olmadı, ama ar-ge faaliyetleri ve ilerisi için önemli bir mihenk taşı oldu. Bir çok firma AR gözlükleri geliştirmeye başladı, ve VR teknolojilerinin gelişimi ile birlikte artırılmış gerçeklik algısı çok ileri noktalara taşınmaya başladı. Artık sanal görüntüleri hem gözümüzün önünde görebilecektik, hem de gördüklerimizin çok daha fazla içine girebilecektik.

 

Gözlüğün Var, Sensörlerin Var, Güçlü Çiplerin Var, VR’ın Var, E Ne duruyorsun? Helva Yapsana!

Daha önce VR teknolojilerinin ve stereoskopik görüntülerin hayatımıza bu aşamalarda girdiğinden bahsetmiştik. İşte AR gözlüğü üreticileri bu aşamada sensör teknolojileri ile derinlik algısı haritalarını çok iyi bir şekilde birleştirecek teknolojiler geliştirmeye başladılar. Öncelikle AR gözlüklerinde çift göz üzerine yansıtma ile görselleri çok daha fazla gerçekliğin üzerinde görmeye başladık. Gözümüzün önündeki AR ekranları bir anda büyümüştü. Ardından Microsoft firmasından önemli bir teknolojik atılım geldi. Karma gerçeklik (XR veya MR) teknolojisi.

Aslında Hololens, ilk MR (Karma Gerçeklik) gözlüğü değildi, ama bu teknolojinin kitlelere ve geliştiricilere ulaşımının ve yeni nesil yazılımlar üretilmesinin yolunu açtı.

Microsoft Hololens – 2016                                                                      Hololens 2 – 2019                                                                                         Magic Leap One – 2018

 

Temel olarak karma gerçeklik, var olan görüntülerin üzerine gelişmiş tarama ve derinlik haritaları teknolojileri ile sanal 3d objelerin yerleştirilmesi ve bu objelerin çevremizdeki dünya ile gerçek zamanlı ve fiziksel olarak etkileşime girdiği bir medyadır. Aslında bir AR uygulaması diyebiliriz, ama bunu daha ileriye taşıyan bir teknoloji. Artık bir MR gözlüğü takarak odamızda bulunan bir sanal topu ileri fırlatabiliriz ve bu top duvara çarpıp oradan masamız üzerine sekebilir ve bu masanın üzerinde bulunan sanal heykelleri devirebilir. Üstelik tüm bu süreçte iyi yapılmış bir MR uygulamasında odanın içerisinde neler gerçek obje, neler sanal olarak yaratılmış anlamanız oldukça zordur.

Artırılmış Gerçeklik ve Karma Gerçekliğin Sahada Kullanımı

 

Günümüzde Kullanılan Endüstriyel Cihazlar Ve Uygulamalar

Bugün artık bu yolculukta AR ve MR (XR) teknolojilerini endüstride, turizmde, bakım hizmetlerinde, oyunlaştırmada ve daha pek çok alanda kullanıyoruz.

Bir fabrika makine operatörü, sahada bozulmuş bir makinenin bakım süreçlerini taktığı gözlük ile yapabiliyor. Gözlük gerçek zamanlı video aktarımı ile uzaktaki uzmana bağlanıyor ve uzman operatörü gerçek zamanlı yönlendirerek bakımı bitirmesini sağlıyor. Veya bir otomotiv satış danışmanı, bir müşteriye uzaktan bağlanarak otomobilin içini çok daha fonksiyonel olarak tanıtabiliyor.

Bu alanda başı çeken 2 önemli AR gözlüğü farklı modelleri ile teknolojilerimizi destekliyor. Vuzix ve Epson Moverio gibi endüstriyel çözümler ile farklı alanlara hizmet edecek AR uygulamaları geliştirebiliyoruz.

Ayrıca artık gözlükler ile farklı sensör ve teknolojiler birleştirilerek yeni nesil uygulamalar hayatımızda yeni olanaklar yaratıyor.

Covid-19 Salgını ve Termal Takip Sistemleri

 

Dünyamızda yaşanan salgın için ilaç ve aşı geliştirmelerinin araştırılmasının yanında bir yandan da teknoloji ve yazılım firmaları sahadaki ekiplerin operasyonlarını kolaylaştıracak arayışlar içerisinde. İşte biz de Modern Innova olarak AR ve MR teknolojileri ile termal kameraları birleştirerek görevlilerin Covid-19 hastalarını kolayca tespit edebilecekleri ar-ge çalışmaları yapıyoruz. Konum servisleri ve bulut üzerinde takip ile riskli bölgelerin ve durumların belirlenmesi ile önemlerin artırılması mümkün olabilir.

AR ve MR gözlüklerinin maliyetlerinin düşmesi ve yeteneklerinin artması ile önümüzdeki yıllarda pek çok faydalı uygulamanın sahada farklı alanlarda kullanılacağını ön görmek zor değil.